Pülümür, Tunceli İlinin Kuzeydoğusunda yeralan 1650 rakımlı şirin bir ilçedir. Tunceli İl merkezinin 67 km. Kuzeydoğusunda yer alan Pülümür’ün doğusunda Bingöl ve Kuzeyinde Erzincan İli ile Güneyinde Tunceli İl’inin Nazimiye ve Batısında Tunceli İl’inin Ovacık İlçesi bulunan İlçemiz Erzurum-Elazığ Devlet karayolu üzerinde yer almaktadır.
İlçemizin kuzeyi Mercan dağları ile çevrilidir. Bu sıra dağlar Pülümür’e doğru alçalır ve incelir. Pülümür yolu üzerinde 2100 rakımlı Pülümür Geçitinden, Mutu Köprüsü’ne inen ve bu ilçeyi demir yoluna bağlayan mıh gediğine yol verir. Arazinin hep dağlık olması nedeniyle, buralarda ekilecek, dikilecek yerler oldukça azdır. İlçemizde, hayvancılık yapılmasına uygun otlakların bulunmasına rağmen, yeterince bu otlaklardan yararlanılmamaktadır.Bu bakımdan en fazla, kıl keçisi ve az miktarda da koyun beslenir.
a) Coğrafi Konum : Pülümür , Elazığ-Erzurum Devlet Karayolu üzerine kurulu olup, doğusunda Bingöl, kuzeyinde Erzincan, güneyinde Tunceli’ nin Nazımiye ilçesi ve batısında Ovacık ilçesi ile komşudur.Pülümür , Tunceli ilinin kuzeybatısında yer alır. Dağlık bir alana kurulu bir yerleşim alanıdır.İl merkezine uzaklığı 65 km.’ dir. Deniz seviyesinden yüksekliği 1650 m.’ dir. İlçemizin kuzeyi Mercan ve Munzur Dağ silsilesiyle çevrilidir. Bu sıradağlar Pülümür’ e doğru incelir. Pülümür-Erzincan karayolu üzerinde 2100 rakımlı Avzer Gediği ile Mıh Gediğinden Mutu Köprüsünden geçen demiryoluna ulaşılır ve geçit verilir. Arazinin genel yapısı engebeli ve dağlıktır.
b) Yeryüzü Şekilleri : Tunceli’ ye doğru derin bir vadinin başlangıcında yer alan Pülümür, kuzeydoğusunda 3287 m. Rakımlı Bağır Paşa Dağı ve kuzeybatısında 3000 m. Rakımlı Mercan Dağları ile Munzur Dağ silsilesiyle dikkati çeker. Ayrıca il genelinin en yüksek dağlarından olan Bağırpaşa Dağının zirvesinde irili ufaklı birkaç krater göl bulunmaktadır.Pülümür genel görünüm itibariyle yayla görünümünde olup; irili ufaklı tepelerle çevrilidir. 1505 kilometre karelik alanı olan Pülümür ilçesinin orta yerinden ve karayolunun alt tarafından geçen Pülümür Çayı ‘ da ayrı bir güzellik kaynağıdır.
c) İklim : İlçede, Doğu Anadolu Bölgesinin karasal iklimi hakimdir. Kasım ayı sonlarında yağmaya başlayan kar, kalınlığı eski yıllarda 2-3 metreye ulaşırken son yıllarda barajların etkisi ile 1 metreyi aşmamaktadır. Ancak kar yağışına rağmen aşırı soğuklar yaşanmaz. Yıllık ortalama yağış miktarı 300-500 mm’ dir. Yağışlı gün sayısı ortalama 60 gün olup, en düşük sıcaklık 15-20 C , en yüksek sıcaklık 30′ C ‘dir. İlkbahar aylarında meydana gelen son donlar meyvecilik ve sebzecilik üzerinde olumsuz etkiler yapmaktadır. Yaz mevsimi fazla sıcak geçmeyen Pülümür’ ün , yaz yağışları ve serin durumu florayı zenginleştirmiştir. Serin rüzgarları, zümrüt yeşili ormanları , dağları ve rengarenk çiçekleri ile Pülümür, tam bir doğa harikasıdır.
d) Kaynak ve Akarsular : İlçemiz, kaynak ve akarsular bakımından zengin bir potansiyele sahiptir. İlçemizdeki akarsular ve kaynaklar aşağıda belirtilmiştir:
Akarsular :
1.Pülümür Çayı : Hel Dağı ve Bağır Paşa Dağından doğan kaynaklarla beslenip Munzur Suyuna karışmaktadır.
2. Karagöl Çayı : Kaynak yeri Bağır Paşa Dağı, Karagöl-Şampaşakaraderbent köyünü takiben Kabayelden Peri Suyuna dökülmektedir.
3. Kırklar Çayı : Bağır Paşa Dağından doğup, Kırklar,Hasangazi, Hacılı , Turnadere köylerini takiben Turnadere Suyu ile birleştikten sonra Pülümür çayına dökülmektedir.
4. Çekem Suyu : Karataş mevkiinde doğup, Dağyolu, Senek ve Mutu Mezrasını takiben Karasuya dökülmektedir.
5. Kocatepe Suyu : Buyerbaba ve Hel Dağından beslenip, beşinci çığ tüleninin olduğu bölgeden Pülümür çayına karışmaktadır.
Kaynaklar :
1. Tekepınarı Köyü(Kırmeşe Köyü)
2. Beyaz Su ( Karagöl Köyü )
3. Büyükçeşme ( Senek Köyü )
4. Sıtmapınar (Komlar Mah. )
5. Bent Çeşmesi( Süleymanuşağı Köyü)
6. Bağır Çeşmesi (Kırklar Köyü)
7. Kırk Göze ( Dağyolu Köyü)
8. Karagöz Çeşmesi ( Karagöz Köyü)
MADENCİLİK
İlçemiz genelinde Jeolojik yapı henüz tümüyle keşfedilmemiştir. İlçemizde bulunan ve zaman zaman işletilen yer altı kaynakları şunlardır:
1. Bağır Paşa Dağı Krom Madeni,
2. Balpayam Tuzlası ,
3. Karagöz Köyü Krom Madeni,
4. Süleymanuşağı Köyü Mermer Madeni,
5. Hiver Tuzlası ,
6. Göneli Tuzlası,
7. Uzunevler Köyü yakınlarındaki Alçı Taşı Kireç madeni yatakları.